Zeven Vragen aan Mujō
Mujō’s medeoprichters Juni Neyenhuys en Annekathrin Grüneberg
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de materialen van vandaag niet het afval van morgen worden? Dit is het idee achter mujō, een in Berlijn gevestigde startup die biologisch afbreekbare verpakkingen ontwikkelt, gemaakt van zeewier. Om het specifieker te maken, maakt mujō nieuwe materialen uit kelp: een soort snelgroeiend zeewier dat groeit in onderwaterbossen over de hele wereld. Behalve dat het hernieuwbaar is, is kelp ook regeneratief in die zin dat het ook de gezondheid van onze oceanen en mariene ecosystemen ondersteunt.
Fotografie: Anouk Moerman & Mujō
Dit maakt het een interessante grondstof voor de verpakkingsindustrie, momenteel één van de grootste veroorzakers van plasticvervuiling. Containers en tassen voor eenmalig gebruik vormen een groot deel van het probleem: over de hele wereld kopen we iedere minuut één miljoen plastic flessen en recyclen we minder dan 10% van wat we weggooien. Zo belandt de overgrote meerderheid op de vuilnisbelt of in de natuur, waar het tot 1000 jaar kan duren voordat het is afgebroken.
Door design en wetenschap te fuseren heeft mujō een mooi, functioneel alternatief voor plastic ontwikkeld dat net zo schadeloos is voor het milieu als een fruitschil. Om meer over hun verhaal te weten te komen, spraken we met mujō’s medeoprichters Juni Neyenhuys en Annekathrin Grüneberg. Hier stellen we ze zeven vragen over de sector die ze proberen te veranderen, hun keuzes en dilemma’s als creatieve ondernemers en waar ze vervolgens naartoe gaan.
Vertel ons het verhaal achter mujō, hoe is het idee voor het eerst ontstaan?
Juni: Anne en ik hebben elkaar in 2018 ontmoet, tijdens een project op de Universiteit. Anne studeerde polymeerfysica aan de technische universiteit in Berlijn en ik studeerde textielontwerp samen met onze voormalige medeoprichter Malu. In eerste instantie waren we bezig met het maken van een nieuw soort garen uit zeewier. In 2020 realiseerden we ons hoe groot het potentieel was voor dit soort materialen op de verpakkingsmarkt, waar een enorm probleem bestond met plasticvervuiling. Daarom zeiden we: laten we de eigenschappen van zeewier – een materiaal dat heel snel biologisch afbreekbaar is – gebruiken om verpakkingen te gaan ontwikkelen. Zo is het begonnen.
Kunt u ons iets vertellen over de branche die u probeert te veranderen?
Anne: Als het om verpakkingen gaat, zijn de dominante materialen op de markt glas, papier, plastic en metaal. Van deze is plastic de ergste vervuiler, omdat het van nature niet biologisch afbreekbaar is. De andere materialen zijn minder problematisch, omdat ze na verloop van tijd vergaan. En zelfs wanneer ze in kleinere stukjes afbreken, veroorzaken ze niet zoveel schade aan het milieu als plastic.
Helaas heeft plastic een hoop geweldige eigenschappen: het is superflexibel, heeft een lange levensduur, je kunt het op elke gewenste manier vormen en het is goedkoper dan veel andere materialen. Op dit moment bestaat er een soort plasticverslaving, simpelweg omdat het zo makkelijk is om te gebruiken en het zo moeilijk is om alternatieven te ontwikkelen met vergelijkbare eigenschappen.
Juni: Om je een idee te geven van de cijfers: de wereld produceert momenteel jaarlijks 133 miljoen ton nieuwe plastic verpakkingen. Ook schokkend, is dat nu uit onderzoek blijkt dat wij elke week vijf gram microplastic eten – evenveel plastic als een creditcard. Plastic zit echt overal.
Dit is ook de reden waarom recycling van plastic geen goede oplossing is, omdat deze technologische cyclus nog steeds bestaat in een biosfeer. Het probleem met plastic is dat het voor geen enkel organisme voedsel is. En vaak, als dingen worden gerecycled, verliezen de materialen kwaliteit of raken ze vervuilt, zodat je ze niet meer kunt gebruiken voor voedsel - of cosmetische verpakkingen. Daarnaast kost het recyclen van plastic meer dan het kopen van nieuw plastic.
Een van onze belangrijkste ontwerpprincipes is dat we alleen ingrediënten gebruiken die voedsel kunnen worden voor andere organismen.
Hoe pakt Mujō het anders aan?
Juni: Ons bioplastic wordt gemaakt met polymeren gewonnen uit zeewier. Zeewier is een grondstof die overal ter wereld in zout water kan groeien. Het bindt op natuurlijke wijze voedingsstoffen, het reinigt water en kan zelfs koolstofdioxide uit de atmosfeer opvangen. Maar wat het zo interessant maakt voor materiaalontwerp is dat het kan worden verbouwd zonder dat er extra water of landbouwgrond voor nodig is, in tegenstelling tot de meeste biobased materialen.
Bij mujō maken we materialen met behulp van biopolymeren die rechtstreeks uit zeewier worden gewonnen. We passen geen chemische processen toe, daardoor heeft het materiaal nog steeds een structuur die de natuur kan verwerken. Dit is een groot voordeel over andere bioplastics die alleen in zeer specifieke, industriële omgevingen kunnen worden afgebroken.
Mujō maakt dus verpakkingen die de natuur kan afbreken. Kunnen jullie ons meer vertellen over deze oplossing? Hoe ziet het eruit?
Ons materiaal heeft zeer uiteenlopende toepassingen. In het laboratorium kunnen we het recept aanpassen, zodat het materiaal verschillende kenmerken heeft wat betreft uiterlijk, textuur en functioneren. Zo kunnen we bijvoorbeeld een transparante folie maken die bijna niet te onderscheiden is van gewoon plastic cellofaan. Maar we kunnen ook allerlei verschillende vulstoffen toevoegen om de structuur en kleur aan te passen.
Jullie materiaal verbetert de circulariteit zonder dat dit ten koste gaat van functionaliteit en esthetiek. Maar 100% duurzame keuzes maken is in de praktijk vaak lastig. Hebben jullie moeilijke beslissingen moeten nemen of compromissen moeten sluiten over andere aspecten van jullie product? Hoe ga je om met deze dilemma’s?
Anne: Ja, we hebben heel veel moeilijke beslissingen moeten maken! Een van onze belangrijkste ontwerpprincipes is bijvoorbeeld dat we alleen ingrediënten gebruiken die voedsel kunnen worden voor andere organismen. Want zo ontwerpt de natuur ook haar verpakkingen. Maar door zo gefocust te zijn op biologische afbreekbaarheid, moeten we ook bedenken hoe dit de houdbaarheid van het materiaal beïnvloedt. Hoe zorgen we ervoor dat de verpakking niet wordt opgegeten vóór het einde van de houdbaarheidstermijn van het product, wanneer dat dan ook mag zijn? Afhankelijk van de eisen voor elke toepassing proberen we de beste oplossing te vinden.
Een andere uitdaging waar we voor staan heeft te maken met de prijs van de grondstoffen, oftewel alginaat, die we gebruiken. We willen het zo lokaal mogelijk inkopen, om de impact van onze supply chain en productie te verkleinen. Maar we hebben ontdekt dat Europees alginaat extreem duur is in vergelijking met alginaat uit China of India. Dit zoeken we nu helemaal uit.
Wat is de volgende stap voor mujō – en wat hebben jullie nodig om daar te komen?
Anne: We hopen dat ons materiaal over vijf jaar continu geproduceerd wordt en verkrijgbaar is in de supermarkt. We hopen onze technologische en grondstof uitdagingen te overwinnen en deze optie aan consumenten aan te kunnen bieden.
Misschien wel onze grootste uitdaging is dat we als bedrijf een brug slaan tussen drie verschillende industrieën. Allereerst de grondstoffen en bronmaterialen business, waarbij de zeewierindustrie net komt kijken. Dan het hele productieproces van verpakkingen, waar het gebruik van biopolymeren nog in de kinderschoenen staat. En dan de “end-of-life” industrieën, die te maken hebben met recycling en compostering. We zijn voortdurend bezig om kennis te vergaren over alle drie deze stappen om zo de volledige waardeketen te omvatten. De hoop is om meer financiering te vinden op deze gebieden.
Tot slot: wat is de belangrijkste boodschap die je wilt delen met zowel producenten als consumenten?
Juni: Ten eerste denk ik dat we een nauwere samenwerking nodig hebben tussen boeren, fabrikanten en composteerfaciliteiten. Dat vinden wij belangrijk: openstaan voor samenwerking en experiment. Wij geloven dat om iets echt te veranderen, we allemaal verder naar elkaar toe moeten bewegen.
Consumenten kunnen waar mogelijk voor herbruikbare verpakkingen kiezen. In Duitsland zijn er veel bedrijven die de verpakking aan de gebruiker verhuren, en als je deze retourneert, krijg je je geld terug. Zoiets is overal haalbaar. En wanneer zo een system niet beschikbaar is, zou ik zeggen: gebruik zo min mogelijk plastic en kijk hoe je jouw gebruik van eenmalige verpakkingen kunt terugdringen. Dat betekent dat we die rode paprika, die niet seizoensgebonden is en wel verpakt in een kilo plastic, misschien niet kopen. Dit alles gaat hand in hand met de keuze voor lokale producten.
En voor ons allemaal: zoek die biologisch afbreekbare opties! Het is tof om te zien dat er steeds meer innovaties op basis van zeewier de markt op komen. Zoals het gezegde luidt: een stijgend tij tilt alle boten op.